Bugünkü Fatih

Haliç’in batı kıyısına Marmara kıyısındaki deniz surları büyük ölçüde tahrip olduğundan önemli bir bölümü günümüze ulaşmamıştır. Atatürk Köprüsü’nün güneybatısından başlayan Atatürk Bulvarı ve daha güneydeki Mustafa Kemal Caddesi, Fatih ve Eminönü İlçeleri arasında sınır oluşturur, İstanbul şehir içi ulaşım bağlantılarından bazıları Fatih İlçesi’nden geçer. Bunlardan başlıcaları Saraçhane-başı’ndan Edirnekapı’ya uzanan Macar Kardeşler ve Fevzi Paşa caddeleri, Aksaray’ı Topkapı-Edirnekapı Caddesi’ne bağlayan Vatan Caddesi (Adnan Menderes Bulvarı) ile yine Aksaray’ı Topkapı’ya bağlayan Millet (Turgut Özal) Caddesi’dir. 

Haliç kıyısı boyunca Ayvansaray, Demirhisar, Balat Vapur iskelesi ve Abdülezel Paşa caddeleri uzanır. Bu caddelerle Haliç arasında yeşil alanlar yer alır. İlçenin Marmara kıyısından Sirkeci’yi Bakırköy’e bağlayan ve “sahil yolu” da denilen Kennedy Caddesi geçer. Fatih İlçesi’nin Marmara Denizi kıyısı yeşil alanlar halinde düzenlenmiştir, İstanbul’u Avrupa ülkelerine bağlayan ve şehrin batı yakasındaki banliyö ulaşımını sağlayan çift hatlı demiryolu da yer yer sahil yoluna paralel olarak uzanır. Fatih ilçesi “Çağdaş Tramvay ve Hızlı Tramvay” adıyla anılan raylı ulaşım sistemlerinden de yararlanır. Haliç kıyısında da suyolu ulaşımı yapılan bazı iskeleler vardır. Şehirin en eski yerleşim alanlarından bazılarının bulunduğu Fatih ilçesi, tarihsel yapılar açısından oldukça zengindir.
Bunlardan başlıcaları; Bozdoğan Kemeri, Yedikule Zindanı, Blahernai Sarayı, Fethiye Camii, Kariye Camii ve Fatih Külliyesi’dir.

NÜFUS YAPISI
1950 yılından itibaren Türkiye nüfusu 20.947.188’den 67.803.927’ye ulaşmakta ve İstanbul nüfusu aynı yıllarda 1.166.477’den 10.018.735’e ulaşmaktadır.  Devlet İstatistik Enstitüsü’nden (DİE) elde edilen nüfus sayım sonuçlarına göre İstanbul 2000 yılında Türkiye nüfusunun %14,77’sini kapsamaktadır. Bu sonuç İstanbul’un Türkiye’nin nüfus açısından en büyük ili olduğunu göstermektedir.
Fatih ilçesi 1950’de 226.853 kişilik nüfusa sahip iken, 2000 yılında 403.508 kişilik bir nüfusa sahiptir. 1950 yılından itibaren nüfusun artmasına rağmen, İstanbul içerisinde aldığı pay düşmüştür. Bu duruma göre Fatih’in nüfus artışı ile İstanbul’un nüfus artış oranı farklılık göstermektedir.
Fatih İlçesi’nde ise 1975 yılına kadar nüfus artışı vardır. Ancak, bu tarihten sonra ilçedeki nüfus düşmeye başlamıştır. 1975 yılında Fatih’in nüfusu 504.127 sayısına ulaşmışken 2000 yılı DİE verilerinde nüfus 403.508’e düşmüştür.
Öte yandan, Türkiye’nin nüfus artış oranı ortalama %11’lerde iken İstanbul’un nüfus artış oranı ortalama %25 olarak görülmektedir. Bu veride İstanbul’un ani ve hızlı nüfus artışı okunmaktadır. Fatih ilçesi ise 1975 yılına kadar %20’lere varan nüfus artış oranı ile İstanbul ile paralellik gösterirken bu tarihten itibaren nüfus kaybetmiş ve nüfus artış oranı eksi değerler almıştır. Bunun başlıca nedenleri ge¬lişim alanlarının darlaşması ve ekonomik imkanları gelişenlerin başka semtlere ta¬şınmasıdır.
Fatih’te toplam nüfus içinde 15 yaşın altındaki çocuk oranı %26,06, genç nüfus olarak kabul edilen 15-24 yaş grubu genç nüfus oranı % 19,19, 25-64 yaş grubundaki yetişkin nüfus oranları %48,57 ve yaşlı nüfus oranı ise %5,29’dur.
 
GENEL SOSYAL YAPI
Fatih, İstanbul’un Tarihi Yarımada olarak bilinen sur içindeki en eski yerleşim yerlerindendir. Tarihi Yarımada’nın yüzde yetmişini kapsar. İstanbul’un Türkler tarafından fethedilmesinden yakın zamanlara dek uzanan yüzyıllar boyunca kentin merkezi olmuştur. Ancak, son elli yıllık dönüşüm süreci içinde bu merkez olma özelliği zayıflamış, sosyo-ekonomik ve kültürel yapısı değişim göstermiştir.
Fatih’in belli bölgeleri bugün “çöküntü bölgesi” olarak nitelendirilebilecek özellikte yeni göçmenlerin yoksullukla mücadelelerine tanıklık eden mekânlar durumundadır.
Fatih ilçesi, tarihi yapısıyla İstanbul’un diğer ilçeleriyle farklılık gösterirken, ilçenin sosyal yapısı da bu ölçüde değişiklik göstermekte ve farklı sosyal kimlikleri barındırmaktadır.
ULAŞIM
Tarihi yarımadanın ulaşım sistemi radyal olarak bölgeye eriştiği gibi ana bağlantıları; Sirkeci Garı, Eminönü ve Yeni kapı iskeleleri, ana arterlerden Vatan, Millet Caddeleri ve Atatürk Bulvarı ve yarımadanın metropolün diğer bölgeleri ile ilişkisinin kurulmasında ilk sırayı almaktadır. Eminönü ve Yenikapı iskele alanları, şehrin iki yakası arasında ve Marmara Denizinin güney kıyılarındaki merkezlere hizmet etmektedir. Ayrıca İstanbul metropoliten alanının en önemli iki ulaşım güzergahı olan E-5 karayolu ve otoyolu bağlantı yollarının Tarihi Yarımada’ya Vatan ve Millet caddeleri vasıtasıyla sağlandığı ve Aksaray’da oluşan kavşak ile Taksim, Beyazıt ve Yenikapı yönüne ışınsal olarak dağıldığı görülmektedir.
Tarihi Yarımada’nın büyük bölümüne sahip olan Fatih, merkezi iş alanı sayılabilecek bir yapıya ve kimliğe sahip olmasından ötürü, ulaşım bağlantıları açısından da zengin ve kullanışlıdır. İstanbul metropoliten alanının en önemli iki ulaşım güzergahı olan E-5 ve TEM Otoyolu bağlantı yollarına geçişi sağlayan güzergahlar Fatih’te mevcuttur.
Atatürk köprüsü’nün güneybatısından başlayarak Atatürk Bulvarı ve daha güneydeki Mustafa Kemal Caddesi, Fatih ve Eminönü ilçeleri arasında sınır oluşturur. İstanbul şehir içi ulaşım konusunda da Fatih ilçesi geçiş ve düğüm noktalarına sahiptir. Avrupa ülkelerine bağlayan ve şehrin batı yakasındaki banliyö ulaşımını sağlayan çift hatlı demiryolu da yer yer sahil yoluna paralel olarak uzanır.
 
COĞRAFİ YAPI
İstanbul’un dünya ölçeğinde öne çıkmasında önemli bir rolü olan ve kentin kimliğinin oluşmasında etkin rol oynayan söz konusu kültürel birikimin varlığının yoğun olarak bir arada yer aldığı en önemli kentsel mekân Tarihi Yarımada’dır. Tarihi Yarımada (sur içi) toplam 1562 hektarlık bir alanı kaplamakta olup, İstanbul içindeki konumu diğer bölgelere ve ilçelere göre “ilk yerleşim alanı” olması açısından farklılık göstermektedir.
Tarihi Yarımada içinde Fatih ve Eminönü ilçeleri, yarımadanın kuzeyinde Haliç ve Beyoğlu, doğusunda İstanbul Boğazı, güneyinde Marmara Denizi, batısında ise Zeytinburnu, Bayrampaşa ve Eyüp ilçeleri bulunmaktadır.
İstanbul coğrafi konum olarak; 28° 01´  ve 29° 55´ doğu boylamları, 41° 31´ ve 40° 28´ kuzey enlemleri arasında yer almaktadır.
Fatih; 41˚1' kuzey enlemleri ile 28˚56'doğu boylamları arasında yer almaktadır. Tarihi yarımadanın 1562 hektarlık alanının 1051 hektarlık kısmını Fatih kaplamaktadır.69 mahallesi ile Eyüp, Zeytinburnu, Eminönü ilçeleri, Marmara Denizi ve Haliç ile sınırlı bir alanda yer almaktadır. Güneyde Marmara, kuzeydoğuda Haliç kıyılarına inerken yaklaşık 10 km. kaplamaktadır.

YILLAR      TÜRKİYE NÜFUSU     İSTANBUL NÜFUSU       FATİH NÜFUSU

 1980               44.736.957                 4.741.890                      474.578

 1985               50.664.458                 5.842.985                      497.459

 1990               56.473.035                 7.309.190                      462.464

 1997               62.810.111                 9.198.809                      432.590

 2000               67.803.927               10.018.735                      403.508

Türkiye, İstanbul ve Fatih nüfuslarının zamanla değişim tablosu